Wywiad z aktorem(shite): Kanze Tetsunojo
IX
Dziś mam zaszczyt przeprowadzić wywiad z kanze tetsunojo, który jest aktorem teatru no.Jest
to rodzaj japońskiego teatru który ukształtował się na przełomie XIV i XV
wieku, teatr ten był jedną z ulubionych form rozrywki samurajów. W no bardzo
ważna jest gra aktora. Aktorami teatru no są wyłącznie mężczyźni, którzy
najczęściej grają w maskach. Wyróżnia się też kilka rodzajów aktorów: shite, wakitsure, ko;kata, aj-kyogen i koken. . Kanze tetsunojo jest shite czyli
głównym aktorem reprezentującym świat nierzeczywisty.
Redaktor:Dzień Dobry.
Kanze Tetsunojo:Witam
R: Czy może Pan powiedzieć co jest
pańskim zdaniem w no najważniejsze?
K.T.: Nie ma na to prostej
odpowiedzi, ale najważniejsze jest może charakterystyczne dla no poczucie
czasu. Różni się ono od tego, którego doświadczamy na co dzień, kiedy na
przykład mamy ochotę obejrzeć telewizję. W no nie burzy się tej realistycznej,
powszedniej percepcji czasowej, ale wyraża się ja śpiewem( utai) chóru i tańcem
(mai). To typowe dla no.
R:No powszechnie postrzega się
jako teatr symbolu. Czy rzeczywiście wszystko w no jest symboliczne?
K.T.:Oczywiście w no jest dużo gry symbolicznej,
ale zwykle uczucia wyraża się też w prosty sposób. W niektórych sztukach aktor
główny (shite) posługuje się różnymi rekwizytami jak
wędka czy sieć do zarzucania na ryby. Takiego realizmu jest w no stosunkowo
dużo. Dlatego nie powinno się uważać tego teatru wyłącznie za teatr symbolu. Z
drugiej jednak strony taki realizm jest wpisany w konwencję no. Tę sytuację można
porównać do baletu klasycznego w którym obowiązują stałe pozycje. Podstawą
techniki gry aktora no są natomiast charakterystyczne sekwencje ruchowe (kata).
Płacz na przykład pokazuje się, osłaniając twarz dłońmi, co jest dość
realistyczne.
R: Co jest najtrudniejsze w
aktorstwie no?
K.T.:Budować rolę, inscenizować spektakl,
wyobrażać sobie obraz całości, robić próby i nieustannie zastanawiać się, jak
to zostanie przyjęte, czy się spodoba widzom. Najtrudniejsza jest właśnie ta
towarzysząca procesowi twórczemu niepewność, obawa o to, czy się uda. W dodatku
ostateczny efekt zależy również od własnej kondycji psychicznej podczas
przedstawienie i od samopoczucia widza. Tego nie można przewidzieć i dlatego
jest to takie trudne.
R: Co oznacza być dobrym aktorem
no?
K.T.: Dobrym aktorem jest ten kto
potrafi tak grać, żeby wzbudzać w widzu zainteresowanie teatrem no, kto umie
spowodować, że widz zechce obejrzeć kolejne przedstawienie. Dobrym aktorem jest
zarazem ten, kto potrafi w swojej grze oddać całą wielowiekową tradycję tego
teatru.
R:Czy aktor no odczuwa potrzebę
poszukiwania inspiracji do pracy nad rola poza no?
K.T.: Myślę, że szukanie inspiracji
poza no jest potrzebne, ale ponieważ nauka no trwa bardzo długo i jest
niezwykle czasochłonna, na co dzień sprowadza się do walki z czasem. Ale jeśli
tylko potrafi się znaleźć wolną chwilę, dobrze jest uprawiać inny rodzaj
teatru, tańca, malować obrazy lub pisac wiersze.
R:Jak wygląda praca nad rolą
aktora no?
K.T.:Oczywiście zaczyna się od wnikliwej analizy
treści sztuki, zapamiętywania tekstu i układów ruchowych. Przy czym w no nie
wystarczy myśleć wyłącznie o własnej roli. Trzeba pamiętać o orkiestrze, chórze
i aktorze drugoplanowym waki. Intencje głównego
aktora shite powinny być oczywiste dla pozostałych
osób występujących na scenie. W przeciwnym razie nie będą one mogły dostosować
się do jego wizji. Myślę, że w pracy nad rolą najważniejsze jest stworzenie
własnej wizji, a następnie opisanie jej w taki sposób, aby pozostali wykonawcy
mogli ją zrozumieć i współpracować zgodnie z oczekiwaniami.
R:W no aktor główny zajmuje się
też reżyserią.
K.T.:To prawda. W przypadku jednak, gdy shite jest jeszcze w młodym wieku, zazwyczaj realizuje on
ogólną koncepcję inscenizacyjną opracowana przez swego nauczyciela.
R:Na co musi shite
reżyser zwrócić największą uwagę?
K.T.:Ostatnio wiele osób narzeka na to, ze nie
rozumie no, dlatego niekiedy stosuje się pewne uproszczenia. Ponieważ jednak
pod żadnym pozorem nie można skracać treści dramatu, ucieka się on do innych
sposobów. Jeden z nich polega na ilustrowaniu za pomocą rekwizytów treści
sztuki, Kiedy więc na przykład aktor wypowiada słowo łódź, na scenie faktycznie
pojawia się odpowiedni rekwizyt, mimo że w przeszłości nie było to
praktykowane. Tego typu innowacje są dozwolone, ale nie zezwala się na
modyfikowanie dramatów.
R:Powiada się że moment założenia
maski na twarz jest dla aktora no wielkim przeżyciem. Czy to prawda?
K.T.:W sali kagami-no
jest duże lustro Przed nim aktor zakłada maskę na twarz.Robi
to bezpośrednio przed wejściem na scenę. Wtedy następuje spotkanie z maską,
której w przeszłości mógł używać własny ojciec i inni przodkowie lub starsi,
bardziej doświadczeni aktorzy. To niezwykle wzruszający moment. Przed
założeniem maski na twarz oddaje się jej pełen szacunku pokłon.
R:Czy każdy aktor no zakłada
maskę?
K.T.: Nie, nie każdy np. waki nigdy nie ma jej na sobie. Jednak aktor shite ma ją zawsze na twarzy, potrzebuje jej ponieważ
wymagają tego jego role, grać może on zarówno bóstwo, demona, kobietę, zwierze,
dziecko lub ducha , nigdy nie należy do świata ziemskiego.
R:Bardzo dziękuję za wywiad.
K.T.:Ja również dziękuję